Фэйсбүүк хэрэглэгчид хуурамч мэдээлэлд үйл явдлын мэдээллээс 2 дахин илүү хариу үйлдэл үзүүлж байна

Товч агуулга:

  • Оросын пропаганда мэдээлэл 24%, Оросыг хэт туйлширч дэмжсэн үзэл бодол 23%, хуурамч мэдээлэл 6%-ийг тус тус эзэлж байна.
  • Нэг мэдээллийн дундаж шэйр л гэхэд хуурамч мэдээллийг 113 удаа, пропаганда мэдээллийг 106 удаа шэйрэлсэн бол үйл явдлын мэдээллийг 60 удаа шэйрэлжээ.
  • Нэг хуурамч мэдээлэл үйл явдлын мэдээллээс дунджаар 2 дахин их шэйрлэгдсэн бол дайнтай холбоотой хуурамч мэдээлэл үйл явдлын мэдээллээс 8 дахин их шэйрлэгдсэн.

Орос, Украины дайн эхэлснээс хойших хоёр жил гаруйн хугацаанд олон улсыг хамарсан цахим мэдээллийн дайн өрнөж байгаа нь олон нийтийг мэдээллийн боловсрол эзэмших шаардлагыг хэзээ хэзээнээс илүү бий болгов. Ялангуяа, ОХУ-тай хил залгаа оршдог манай улсын хувьд цахим хэрэглэгчид хуурамч мэдээлэлд илүүтэй автах өндөр магадлалтайг 2023 онд Эрэн Сурвалжлах Сурвалжлагчдын Төлөө Төв(MCIR)-өөс хийсэн мониторинг харуулсан. Тодруулбал, дайнаас хойших нэг жилийн хугацаанд вэбсайт, цахим орчинд энэ тухай гарсан мэдээллийн агуулга, хариу үйлдэлд мониторинг хийхэд монголчууд фэйсбүүкт дайны талаар эх сурвалжгүй мэдээллийг илүү их тараасан гэсэн үр дүн гарсан. Тэгвэл MCIR уг судалгаагаа энэ жил илүү нарийвчилж, зөвхөн фэйсбүүк орчинд дайнтай холбоотой мэдээлэл хэрхэн тархсаныг сэдвийн хувьд өргөжүүлэн авч үзэв. Гол зорилго нь Орос улсын хуурамч, пропаганда мэдээлэл Монголын цахим орчинд ямар түвшинд байгааг судлах, хуурамч, пропаганда мэдээллийн загвар, шинж чанарыг тодорхойлох, улмаар нотолгоонд суурилсан мэдээллийг боловсруулж, олон нийтэд түгээх.

Мониторингийн анхдагч мэдээллийг цуглуулахдаа 2023.01.01-нээс 2024.01.01-нийг хүртэлх фэйсбүүк орчны мэдээлэлд тусгай хайлтын программ ашиглан, ОХУ болон Монголтой харилцан хамаарал бүхий буюу дайн, орос монгол ахан дүүс, төмөр зам, эрчим хүч, станц зэрэг сэдвийн хүрээнд холбогдох түлхүүр үгсийн тусламжтайгаар дайнтай холбоотой анхдагч мэдээллийн санг үүсгэсэн. Эндээс шууд хамааралгүй болон давтагдсан илэрцүүдийг устгах зэргээр шүүж, илүү оновчтой, хамааралтай мэдээлэл бүхий 554 постод дүн шинжилгээ хийсэн юм.

Оростой холбоотой фэйсбүүк мэдээлэл болон постууд 3-5 болон 9,10 дугаар саруудад харьцангуй идэвхэжсэн бол зуны болон өвлийн саруудад буурч байжээ. Мөн Орос Украины дайн эхэлснээс хойших нэг жилийн ойн үеэр Оросын пропаганда мэдээллүүдийн давтамж нэмэгдэж байсан.

Эдгээр постын агуулгад Орос Украины дайны сэдэвтэй холбоотой пост зонхилсон буюу 42%-ийг эзэлсэн бол 29% нь “Агуу Орос” гэсэн сэдвийн хүрээнд Орос улс, Оросын арми, Оросын зэвсэгт хүчин, орос хүмүүсийг туйлшран дэмжсэн, барууны орнуудыг хүчтэйгээр шүүмжилсэн постууд байгаа юм.

Энэ дунд дайнаас гадна Оросыг ерөнхийд нь хамгаалж, шүтэн биширсэн пропаганда, үзэл бодол буюу “АГУУ ОРОС” гэсэн хандлага хүчтэй байсныг онцлох хэрэгтэй. Ялангуяа, Орос улсыг дэлхийн хамгийн агуу орон, Путинийг хамгийн чадварлаг удирдагч, Оросын армийг дэлхийн хамгийн хүчирхэг арми гэх зэрэг үндсэн агуулгатай, суртал ухуулгын шинжтэй бөгөөд энэ нь нийт мэдээллийн талаас илүү хувьд байв.

Өөрөөр хэлбэл, Оросын пропаганда мэдээлэл 24%, Оросыг хэт туйлширч дэмжсэн үзэл бодол 23%, хуурамч мэдээлэл 6%-ийг тус тус эзэлж байна.

Хуурамч мэдээлэл гэдэгт бодит бус баримтыг ашигласан үнэн бус мэдээллийг ойлгох бөгөөд иш татсан тоо, мэдээллийг хуурамч гэдгийг нотлох боломжтой байсан мэдээллүүдийг энэ хэсэгт оруулсан юм. Харин Пропаганда гэдэг нь Оросын талын байр суурийг дэмжихийг ятгаж ухуулсан, сурталчилсан, тайлбарласан, ихэвчлэн бодит болон бодит бус тоо мэдээллийг хавсаргасан ба бодит бус баримт иш татах боловч шууд хуурамч мэдээлэл гэж нотлоход хүндрэлтэй, ихэвчлэн төөрөгдүүлсэн, нотлох боломжгүй мэдээллийг оруулсан.

Ийнхүү судалж үзэхэд, хуурамч болон пропаганда мэдээлэл, постод үзүүлсэн дундаж хариу үйлдлийн тоо бусад хэлбэрийн мэдээлэл, посттой харьцуулахад ойролцоогоор 2 дахин их байв.

Нэг мэдээллийн дундаж шэйр л гэхэд хуурамч мэдээллийг 113 удаа, пропаганда мэдээллийг 106 удаа шэйрэлсэн бол үйл явдлын мэдээллийг 60 удаа шэйрэлсэн байгаа юм. Энэ бол Монголын фэйсбүүк хэрэглэгчдийн зан төлөвийг илтгэж буй нэг тод үзүүлэлт билээ.

Хуурамч мэдээлэл болон пропаганда мэдээллийн хоёр жишээг доор үзүүлье.  

Уг постын тайлбарт байгаа “Хятадын удирдагч Ши Жиньпин дэлхийн 3-р дайны аюул заналхийлбэл бид холбоотон Оростоо туслах болно” гэсэн нь хуурамч мэдээлэл. Энэхүү пост нь нийт 7200 орчим хариу үйлдэл авсан бөгөөд үүнээс 6000 шахуу нь дэмжсэн, 1100 орчим нь шэйрэлсэн байна. 

Хариу үйлдлийн хувьд мониторингод нарийвчлан авч үзсэн 554 мэдээлэл болон постод фэйсбүүк хэрэглэгчид лайк, зүрх дарах гэхчлэн нийт 140,075 удаагийн хариу үйлдэл үзүүлжээ. Өөрөөр хэлбэл, нэг постод дунджаар 253 хариу үйлдэл үзүүлсэн бол харин хуурамч мэдээлэлд 483 хариу үйлдэл үзүүлсэн байгаа юм. Хуурамч болон пропаганда мэдээлэлд хамгийн их хариу үйлдэл үзүүлсэн гэсэн үг.

Яруу найрагч гэх Эмүжин нь Оросыг дэмжсэн болон дэмжихийг ятгаж ухуулсан постууд өөрийн фэйсбүүк хуудастаа үе үе оруулдаг болох нь ажиглагдсан. Үүний нэг жишээ болох Жуковын хөшөөг буулгахыг эсэргүүцсэн пост нь 2000 гаруй лайк, 215 шэйр авсан байв.

Нэг хуурамч мэдээлэл үйл явдлын мэдээллээс дунджаар 2 дахин их шэйрлэгдсэн байсан бол дайнтай холбоотой хуурамч мэдээлэл үйл явдлын мэдээллээс 8 дахин их шэйрлэгдсэн үр дүн гарсан. Энэ нь Оростой холбоотой бүхий л сэдвүүдээс дайнтай холбоотой асуудалд хуурамч, пропаганда мэдээллийн тархац хамгийн их байгааг илтгэв.

Өөрөөр хэлбэл, Монголын фэйсбүүк хэрэглэгчид үйл явдлаас илүүтэй хуурамч мэдээлэл, пропагандад илүүтэй итгэж, хариу үйлдэл үзүүлэн цааш түгээдэг ажээ.

Тийм учраас аливаа мэдээллийг нягтлах мэдээллийн боловсрол монголчуудад маш хангалтгүй байгааг эндээс харж болох бол нөгөө талаар дайнтай холбоотой цахим орчинд тархаад байгаа тэр хуурамч мэдээлэл, суртал ухуулгыг нягтлах баримт шалгагчдын хэрэгцээ шаардлага нэмэгдэж байна.

Төстэй мэдээлэл

Товч агуулга Дани улсын Эрүүл мэндийн яамнаас 18-аас доош насны хүмүүст COVID-19 вакциныг санал болгохоо больсон ч энэ насны бүлгийн вакцинжуулалтыг хориглоогүй. Данийн хүн амын 81% орчим буюу 5.8 сая хүн коронавирусийн эсрэг 2 тун вакцин хийлгэсэн бол 62% нь бүүстер тунд хамрагджээ. Огт вакцинд хамрагдаагүй иргэдээ тус улс вакцин хийлгэхийг зөвлөсөн хэвээр байна. Дани […]

Товч агуулга Бадарч Бямбадулам гэх фэйсбүүк хэрэглэгч 2024.11.23-ны өдөр “Бидний үр хүүхэд туршилтын харх биш !!!” гэсэн лайв бичлэг оруулжээ. Хүний папиллома вирусийн эсрэг болон бусад товлолт вакцины талаар ярьсан уг видеог нягталж өгөх хүсэл ирсний дагуу нягталлаа. “Гардасил вакцины найрлагад орсон хөхөнцөр вирус нь тархины судасны хоригийг нэвтэрдэг бөгөөд өөрийнх нь төрөлх дархлаа буруу […]

Товч агуулга Sanjaajamts Chimgee гэх фэйсбүүк хэрэглэгч 2024.11.24-нд вакцины талаар 42 минут 40 секундийн лайв видео хийжээ. Уг видеог 48К хүн үзэж, 561 хүн сэтгэгдлээ бичжээ. Уг видеонд дурдагдсан Хүний папилломавирусийн халдварын эсрэг Гардасил вакцины талаарх мэдээллүүдийг нягталж өгөх хүсэлт ирсний дагуу нягталлаа. Монгол Улс өнөөдрөөс буюу 2024.11.25-наас Хүний папилломавирусийн халдварын эсрэг Гардасил вакцинаар 11 […]

Товч агуулга Бадарч Бямбадулам 2024.11.21-ний 15:57 минутад “11 сарын 25-аас хийх Гардасил вакцины тухай судлаач, хуульч Б. Рэнцэнханд, С.Отгонцэцэг нартай ярилцав” гэсэн лайв видео хийж постолжээ. Уг видеог 15К үзсэн бөгөөд 110 хүн коммент бичиж, 255 хүн сэтгэгдэл үлдээжээ. Уг видеонд вакцин судлаач Бямбаагийн Рэнцэнханд хэмээн өөрийгөө танилцуулах Сэлэнгэ аймгийн Түшиг сумын иргэн умайн хүзүүний […]

Khulan Ruchira хэмээх фэйсбүүк хэрэглэгч “Турк одоо Хятадыг олон улсын шүүхэд өгөх гэж байгаа юм байна. Хятад вакцин хийлгээд хиарсан гэнэ” гэсэн пост оруулжээ. Уг мэдээллийг 382 хүн цааш түгээж, 82 хүн сэтгэгдэл бичиж, 141 хүн лайк дарсан байна. Энэхүү мэдээллийг нягталлаа. Factcheck: ХУДАЛ Турк улс 2021 оны нэгдүгээр сард БНХАУ-ын Синовак вакцинаар иргэдээ вакцинжуулж эхэлсэн. […]

Bachi Nyangar гэх фэйсбүүк хэрэглэгч наймдугаар сарын 23-нд “Сингапурын Эрүүл Мэндийн КО бол зохиомол гэдэгт бүрэн дүгнэлт хийжээ” гэх агуулгыг нийтэлсэн байна. Түүний постыг 182 хүн цааш түгээж, 174 хүн лайк даржээ. Уг постод (постыг засваргүйгээр доор оруулав): “Сингапурын Эрүүл Мэндийн Яам ДЭМБ-ийн үгэнд оролгүй КОВИД туссаад нас барсан хүнд задлан шинжилгээ хийж үзжээ. Тэд […]

Өөр мэдээ олдсонгүй.

Хандив

FactCheck.mn сайт нь бие даасан, хараат бус редакц бөгөөд бид сурталчилгаа олгогчдод биш, иргэдэд үйлчилдэг. Бид аливаа компани, улстөрч, засгийн газрын нөлөөнд автахгүй, зөвхөн олон нийтийн эрх ашгийн төлөө ажиллана.

Гэвч нягтлан шалгах ажил нь цаг, мөнгө, шаргуу хөдөлмөр шаарддаг билээ.

Иймд, манай редакц хараат бус байдлаа хадгалж, илүү хүчтэй болоход таны дэмжлэг чухал юм!

Та бидний үйл ажиллагааг дэмжиж байвал ХАС БАНК 5001984178 ЭССТ НҮТББ дансаар хандив өгөх боломжтой. Гүйлгээний утган дээрээ ХАНДИВ гэдгээ тодорхой бичээрэй. Хүсвэл нэр, холбогдох утасны дугаар зэрэг хувийн мэдээллээ оруулж болно.

Биднийг дэмжсэн танд маш их баярлалаа.

Мэдээлэл хайх