Товч агуулга

• Байгалийн аясаар нь нөхөн сэргээх нь уул уурхайн нөхөн сэргээлтийн нэг нэг аргад тооцогддог.
• Байгаль орчинд сөрөг нөгөө багатайгаар үйл ажиллагаа явуулсан уурхайнууд байгалийн аясаар нь нөхөн сэргээх аргыг ашигладаг.
• “Бадрах Энержи” компани ICMM-ийн удирдамжийг баримталж, Монгол Улсын хууль тогтоомжийн дагуу уурхай хаахаас гурван жилийн өмнө нөхөн сэргээлтийн нарийвчилсан төлөвлөгөө боловсруулж, улсын эрх бүхий байгууллагаар батлуулна.
• Олон улсын болон “Бадрах Энержи” компанийн үйлдвэрлэлийн туршилтад үндэслээд байгалийн горимоор хяналттай нөхөн сэргээхэд багадаа 10, хамгийн их магадлалтай нь 20 жил шаардагдана гэж тооцоолжээ.

Цөмийн энергийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай УИХ-аар хэлэлцэх үеэр уран олборлохтой холбоотой зарим мэдээлэл олон нийтийн дунд эргэлзээ төрүүлээд буй.

Тэдгээр мэдээллээс бид нягталлаа.

Оператор компани нөхөн сэргээлтийг зохих ёсоор хийхгүй. Тэд олборлолт хийгдсэн талбайг цооногийн толгойн хэсгийг аваад л тэр чигээр нь орхино. Хяналттай байгалийн аясаар нөхөн сэргээлт хийнэ гэдэг нь нөхөн сэргээлт биш.

Factcheck:

Байгалийн аясаар нь нөхөн сэргээх нь уул уурхайн нөхөн сэргээлтийн нэг нэг аргад тооцогддог. Энэ аргыг байгаль орчинд сөрөг нөгөө багатайгаар үйл ажиллагаа явуулсан уурхайнууд ихэвчлэн ашигладаг бөгөөд Зөөвч-Овоо төслийн хүрээнд энэ аргыг оновчтой гэж үзсэн байна.

Өдгөө дэлхий дээр уул уурхайн компаниудыг уурхайн бүхий л явцад хаалтыг үр дүнтэй гүйцэтгэх нэгдсэн удирдлагаар хангадаг гол байгууллага бол Уул уурхай ба металлын олон улсын зөвлөл(ICMM). Тус байгууллагын зөвлөмжийг уул уурхайн хариуцлагатай хаалтын хэм хэмжээ хэмээн дэлхийд хүлээн зөвшөөрдөг байна.

Тийм ч учраас BHP, Rio Tinto, Anglo American зэрэг уул уурхайн үндэстэн дамнасан томоохон компаниуд төлөвлөлтийн эхний үе шатаас эхлээд уурхайг хаах, нөхөн сэргээх хүртэл байгаль орчин, нийгэм, засаглалын тэнцвэрийг хангах үүднээс уг удирдамжийг ашигладаг байна.

“Бадрах Энержи” компанийн хувьд мөн ICMM-ийн удирдамжийг баримтлах юм байна. Монгол Улсын хууль тогтоомжийн дагуу уурхай хаахаас гурван жилийн өмнө нөхөн сэргээлтийн нарийвчилсан төлөвлөгөө боловсруулж, улсын эрх бүхий байгууллагаар батлуулах шаардлагатай. Гэхдээ олборлолт эхлэхээс ч өмнө олборлолтын дараах нөхөн сэргээлтийг байгаль орчинд нөлөөлөх байдлын нарийвчилсан үнэлгээнд дэлгэрэнгүй тусгаж 2015 онд Байгаль орчин, ногоон хөгжлийн яамаар батлуулж байсан бол ирэх 2025 онд нарийвчилсан үнэлгээнд нэмэлт тодотгол оруулах дахин батлуулах ажлаа эхлээд явж байгаа гэсэн мэдээлэл байна.

Нөхөн сэргээлтийн зардлыг төсөл эхлэхтэй зэрэгцээд Монголбанкны валютын тусгай данс эсвэл олон улсын банк санхүүгийн хэрэгсэлд бэлнээр байршуулахыг УИХ өнгөрсөн арваннэгдүгээр сарын 21-нд баталсан Цөмийн энергийн тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгаар хуульчлаад буй. 

Тус компанийн хувьд газрын доорх усны чанарыг олборлолтын өмнөх нөхцөлд оруулж сэргээхээс гадна тусгай зөвшөөрөлтэй талбайн гаднах газрын доорх усанд ямар нэг нөлөө үзүүлэхгүй байхаар нөхөн сэргээлтийг хийх зорилт тавьжээ. Батлагдсан нөхөн сэргээлтийн төлөвлөгөөний дагуу хийгдсэн ажлын тайланг Монголын төрийн байгууллагуудад тайлагнах юм байна. 

Олон улсын болон “Бадрах Энержи” компанийн үйлдвэрлэлийн туршилтад үндэслээд байгалийн горимоор хяналттай нөхөн сэргээхэд багадаа 10, хамгийн их магадлалтай нь 20 жил шаардагдана гэж тооцоолж байгаа аж. 

Байгалийн горимоор хяналттай нөхөн сэргэх явцад нэмэлт арга хэмжээ хэрэгтэй тохиолдолд тухайн ажилд зориулж нэмэлт санхүүжилт гаргахаас төлөвлөсөн байна.

Эх сурвалж:

• Уул уурхай ба металлын олон улсын зөвлөл
• “Бадрах Энержи” компани
• Science direct