Factcheck: 1%-ийн хүхрийн хүчил бүхий уусмалаас газрын гүнд үүссэн сульфат байгалийнхаа жамаар саармагждаг

Товч агуулга

  • Хүхрийн хүчлийг толбо арилгагч, гарын саван, үсний шампунь зэрэгт ашигладаг бол хүхрийг дангаар нь хөдөө аж ахуйд хортон шавж устгах, бордоо, сумны дарь, шүдэнд үйлдвэрлэхэд ашигладаг.
  • Газар доор уусган олборлох технологийн хүрээнд газрын гүн рүү шахах, буцаан соруулах нэг литр ус тутамд 1 грамм хүхрийн хүчил уусгах замаар хүчилжүүлсэн уусмалыг ашигладаг.
  • Олборлолтын явцад шахсан хүчилжүүлсэн усны улмаас үүссэн сульфат 30 жилийн хугацаанд багадаа 30, хамгийн ихдээ 300 метрээс илүү шилжихгүй буюу сульфатын үлдэгдэл нь уусган олборлолт хийсэн талбайн хүрээнд байна.
  • Үйлдвэрлэлийн туршилтыг хоёр жил явуулсан үр дүнгээр 800 тонн хүхрийн хүчил ашигласнаас 2.5 хувь нь олборлолт дууссанаас хойших хоёр жилд үлдсэн бол 97%-аас илүү хэсэг хэдийнээ эрдэстэй урвалд орж, саармагжсан.
  • Зөөвч-Овоо төсөлд уламжлалт уурхайн усны хэрэглээнээс даруй 5 дахин бага ус ашиглана.

Цөмийн энергийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай УИХ-аар хэлэлцэх үеэр уран олборлохтой холбоотой зарим мэдээлэл олон нийтийн дунд эргэлзээ төрүүлээд буй.

Тэдгээр мэдээллээс бид нягталлаа.

Хүхэр нь байгальд өргөн тархсан, металл бус химийн элеменд бөгөөд манай дэлхий дээрх хүхрийн үйлдвэрлэлийн 50 орчим хувийг хүхрийн хүчил гаргахад ашигладаг байна. Хүхрийн хүчлийг үйлдвэрлэлийн процесст хамгийн өргөнөөр ашигладаг.

Мөн бидний өдөр тутам хэрэглэдэг олон зүйлсэд ашигладаг. Тухайлбал, ус зайлуулах хоолойн өөх тос, үс гэх мэт органик материалаас үүссэн бөглөрлийг арилгахад, мөн толбо арилгагч, гарын саван, үсний шампунь зэрэгт ашигладаг бол хүхрийг дангаар нь хөдөө аж ахуйд хортон шавж устгах, бордоо, сумны дарь, шүдэнд үйлдвэрлэхэд ашигладаг байна.

Сульфат нь буюу хүхрийн хүчил нь хамгийн хөдөлгөөнтэй элемент бөгөөд гүний усны урсгалын дагуу шилждэг байна. Гэвч Зөөвч-Овоогийн гүний усны нэвчилт хөдөлгөөн удаан буюу жилд 1-10 метрийн хооронд байдаг ажээ. Иймд олборлолтын явцад шахсан хүчилжүүлсэн усны улмаас үүссэн сульфат 30 жилийн хугацаанд багадаа 30, хамгийн ихдээ 300 метрээс илүү шилжихгүй буюу сульфатын үлдэгдэл нь уусган олборлолт хийсэн талбайн хүрээнд байна. Улмаар цаг хугацаа, орон зайн нөлөөгөөр аажим саармагжих ажээ. Тухайлбал, 2011 онд хийж гүйцэтгэсэн Өмнөтийн туршилтын дараах үлдэгдэл сульфат нь 10 жилийн дараа гэхэд 50 метр дотор хязгаарлагдаж байжээ. 

Уран нь ихэвчлэн хүчиллэг уусмалд уусдаг ураны исэл (U₃O₈) хэлбэрээр олддог учраас хүхрийн хүчил ураныг үндсэн чулуулгаас нь үр дүнтэй уусгадаг. Ялангуяа, геологийн хувьд элсэн чулуунд агуулагдах ураны ордуудад үр дүнтэй тул өргөн ашиглагддаг. Тодруулбал, тухайн ордын геологийн болон ашиглалтын нөхцөлөөс хамааран хүчил эсвэл шүлтээр ГДУО аргыг сонгодог. Монгол Улсын хувьд Зөөвч-Овоо ордын геологийн нөхцөлд тохирсон, үр ашигтай, эдийн засгийн хувьд хамгийн тохиромжтой цорын ганц олборлох арга нь энэ юм.

Газар доор уусган олборлох (ГДУО) технологийн хүрээнд дунджаар хүхрийг 1 процентоор ашигладаг. Өөрөөр хэлбэл, газрын гүн рүү шахах, буцаан соруулах нэг литр ус тутамд 1 грамм хүхрийн хүчил уусгах замаар хүчилжүүлсэн уусмалыг ашигладаг. Энэ арга нь геологийн хувьд Монгол дахь Зөөвч-Овоо төсөлд ашиглах боломж бүрдсэн.

Төслийг хэрэгжүүлэгч “Бадрах Энержи” компанийн тооцооллоор уурхайн усны хэрэглээ жилд 550,000 шоо метрээс бага байх нь. Энэ нь уламжлалт уурхайн усны хэрэглээнээс даруй 5 дахин бага хэмжээ юм. Ийнхүү ашиглах ус нь гүний эрдэсжсэн уст үе буюу ураны хүдэржилт байрлах устай элсэн үеэс хангагдах тул малчдын худгийн усанд нөлөөлөхгүй.

Төслийн хүрээнд үйлдвэрлэлийн туршилтыг хоёр жил явуулсан үр дүнгээс харвал энэ хугацаанд 800 тонн хүхрийн хүчил ашигласнаас 20 хүрэхгүй тонн буюу 2.5 хувь нь олборлолт дууссанаас хойших хоёр жилд үлдсэн бол 97%-аас илүү хэсэг хэдийнээ эрдэстэй урвалд орж, саармагжсан байна.

Үлдсэн маш бага хүчиллэгийн 99% гаруй буюу бараг бүгд байгалийн аясаар явагдах өөрчлөлтийн дүнд ойролцоогоор 10 жилийн дараа саармагжих нь.  

Өнөөдөр дэлхийн ураны хүдрийн 70 орчим хувийг ГДУО аргаар хүхрийн хүчлийн сулруулсан уусмал ашиглан олборлож байгаа бөгөөд энэ нь найдвартайгаас гадна бусад олборлох аргатай харьцуулахад байгаль орчинд хамгийн бага нөлөө үзүүлдэг гэж үздэг. 

Бусад уурхайн туршлагаар лицензтэй/ тусгай зөвшөөрөлтэй  талбайн гадна олборлолтын үйл ажиллагаанаас үүссэн онцгой нөлөө илрээгүй байна. Мөн уурхайн үйл ажиллагааны дараа олборлолт хийсэн давхаргын ус нь үйл ажиллагаанаас өмнө байсан ангилалдаа хэвээр байжээ. Гэвч “Орано майнинг” компани үүнээс үл хамааран өөрийн үйл ажиллагаанаас газрын доорх усанд үзүүлэх нөлөөг хянах, хязгаарлах зорилгоор урт хугацааны хяналт тавьж, шаардлагатай арга хэмжээ авах үүрэг авсан байна.

Түүнчлэн тус компани үйлдвэрлэлдээ ашиглах хүхрийн хүчлийг өөрсдөө үйлдвэрлэх юм байна. Өөрөөр хэлбэл, хүхрийн хүчлийн үйлдвэр байгуулах замаар түүхий эдийн хэрэглээгээ хангах тул аюултай бодис тээвэрлэхгүй.

Тиймээс дээрх мэдээлэл нь ТАШАА байна.

Эх сурвалжууд:

  • Sciencedirect
  • Chemicals.co
  • “Бадрах Энержи” ХХК
Төстэй мэдээлэл

НЭМҮТ-ийн зөвлөх, Монголын анагаах ухааны академийн гишүүн, биологийн шинжлэх ухааны доктор, профессор Ц.Оюунбилэгийн Unuudur.mn сайтад өгсөн ярилцлагаас вакцинтай холбоотой мэдээллүүдийг нягталлаа. “УИХ-ын гишүүн Ж.Чинбүрэн саяхан “Вакцин тариулаад халдвар авсан хүмүүсийн дотор “Вироселл” хийлгэсэн хүн хамгийн цөөн байна” гэж ярьсан. Би үүнийг үндэслэлтэй гэж үзэж байгаа. Яагаад гэвэл идэвхгүйжүүлсэн вакцин бол бүтэн вирус. Хонины махтай зүйрлэвэл […]

Товч агуулга Монгол Улс энэ жил Бразилд үйлдвэрлэсэн томуугийн вакцин ашиглаагүй. Олон улсад боломжтой байгаа томуугийн вакцинууд аюулгүй бөгөөд үйлчилгээ нь маш үр дүнтэй. Томуугийн эсрэг вакцин нь тухайн томуугийн улирлын ханиадны улмаас эмчид очих эрсдэлийг 40-60%, нас баралтыг 90 гаруй хувьтай бууруулдаг болон нь нотлогдсон. Вакцинаас өмнө H1N1 вирусээр үүсгэгдсэн томуугийн тахлын улмаас 500 […]

Товч агуулга Аль ч вакцин хүний ДНХ-тэй харилцан үйлчлэлд орж, ямар нэгэн өөрчлөлт үзүүлэх боломжгүй. Тийм учраас хавдар үүсгэж чадахгүй. КОВИД-19-ийн эсрэг вакцин биш, харин коронавирусийн халдвар нь үрэвсэл болон цусны бүлэгнэл бөгөөд зүрхний шигдээсээс эхлээд цус харвалт, эрхтнүүдийг гэмтээх хүртэл хүндрэл үүсгэдэг. Эх Оронч Бүсгүйчүүд гэх фэйсбүүк хэрэглэгч 2022.09.10-ны өдөр “Вакцин хийлгүүлсэн хүмүүс цусаа […]

Tserenkhuu Ishtseden гэх фэйсбүүк хэрэглэгч 2021 оны арваннэгдүгээр сарын 6-ны өдөр Pfizer компанийн захиралтай холбоотой нэгэн пост оруулжээ.  Уг постод “Энэ эрхэмийг Альберт Бурла гэнэ. Грекийн Солоники гаралтай еврей хүн. Солоники 66мянган еврейг Гитлер хүйс тэмтэрч үлдсэн 2-хон мянган хүн амь гарахад эх нь асар их хахууль өргөл барьцаар амьд үлдсэн түүх бий. Пайзерийн Ер.захирал […]

Фэйсбүүк дэх “1072 huvitsaa” гэх хаягт нэгдүгээр сарын

Өөр мэдээ олдсонгүй.

Хандив

FactCheck.mn сайт нь бие даасан, хараат бус редакц бөгөөд бид сурталчилгаа олгогчдод биш, иргэдэд үйлчилдэг. Бид аливаа компани, улстөрч, засгийн газрын нөлөөнд автахгүй, зөвхөн олон нийтийн эрх ашгийн төлөө ажиллана.

Гэвч нягтлан шалгах ажил нь цаг, мөнгө, шаргуу хөдөлмөр шаарддаг билээ.

Иймд, манай редакц хараат бус байдлаа хадгалж, илүү хүчтэй болоход таны дэмжлэг чухал юм!

Та бидний үйл ажиллагааг дэмжиж байвал ХАС БАНК 5001984178 ЭССТ НҮТББ дансаар хандив өгөх боломжтой. Гүйлгээний утган дээрээ ХАНДИВ гэдгээ тодорхой бичээрэй. Хүсвэл нэр, холбогдох утасны дугаар зэрэг хувийн мэдээллээ оруулж болно.

Биднийг дэмжсэн танд маш их баярлалаа.

Мэдээлэл хайх