Г.Мөнхцэцэг: Мөхөж байгаа таван хэлний нэгд нь Монгол хэл багтсан

Г.Мөнхцэцэг: Мөхөж байгаа таван хэлний нэгд нь Монгол хэл багтсан – ХУДАЛ

Цолмонбаатар Тамир
2020-12-12

УИХ-ын гишүүн Г.Мөнхцэцэг Баасан гарагийн чуулганы хуралдааны үеэр монгол хэл дэлхий дахинд мөхөж байгаа таван хэлний нэгд багтаж байгаа тул Эх хэлний тухай хуульд шинэчлэл хийх шаардлагатай байна гэж хэлсэн юм.

Түүний хэлсэн энэхүү мэдээллийг бид нягталлаа.

Дэлхийн 195 улсад 7,000 орчим хэлээр хүмүүс харилцаж, ярьж байна. Түүнээс 20 хэлээр нь зөвхөн ганц хүн ярьж байгаа гэсэн судалгаа байдаг байна. Тэдгээр хүн нь маш өндөр настай аж.

ШУА-ийн Хэл зохиолын хүрээлэнгийн Хэрэглээний хэл шинжлэлийн салбарын эрдэм шинжилгээний ажилтан Н.Мөнхцэцэг УИХ-ын гишүүний хэлсэн дүгнэлтийг няцаав. Тэрбээр “Мөхөж байгаа хэл гэдэг бол иргэд нь ярихаа больсон хэлийг хэлдэг. Манай хэл мөхөх эрсдэлтэй хэлэнд ч орохгүй гэдгийг ЮНЕСКО-гийн судалгаанаас харж болно. Яагаад гэвэл Монгол Улсын 3.5 сая хүнээс гадна дэлхийн өнцөг буланд тархан суурьшсан монголчууд монгол хэлээрээ ярьж байна. Албан бичгээ хүртэл бид өнөөдөр монгол хэлээрээ явуулж байна. Дэлхий дээр 10 орчим сая монгол угсаатан байгаагаас 6 сая орчим нь монгол хэлээрээ ярьдаг гэсэн барагцаа тооцоолол байдаг” гэсэн юм.

2003 онд ЮНЕСКО дэлхий дээрх устах аюулд орсон хэлний бүрэн зураглалыг гаргажээ. Ингэхдээ эмзэг, ховордсон, нэн ховордсон, устаж үгүй болсон гэгчлэн таван ангиллаар авч үзсэн байна. ЮНЕСКО-ийн хийсэн уг системээс Монгол Улсыг хайж үзэхэд 7 тэмдэглэгээ гарч ирэв.

Тэднээс хоёр нь Монгол Улсын газар нутагт хамаарч байгаа нь Хөвсгөл аймагт байна. Хөвсгөлчүүдийн дунд хэрэглэгддэг байсан уйгур урианхай хэлийг “нэн ховордсон” хэмээн үзэж улаан өнгөөр тэмдэглэсэн бол туха буюу цаатан хэлийг “ноцтой аюулд орсон” хэмээн үзэж улбар шар өнгөөр тэмдэглэжээ. Харин бусад таван тэмдэглэгээ нь БНХАУ болон ОХУ-ын газар нутагт хамаарч байгаа бөгөөд тува, ойрод, буриад хэл зэргийг нэрлэжээ.

2019 оны байдлаар устах аюулд орсон 15 хэлний талаар хэд хэдэн цахим хуудаст мэдээлсэн байна.

Уг мэдээллээс устах аюулд орсон эхний таван хэлний талаарх мэдээллийг сонирхуулбал:

Перу: Ресигаро хэлийг мэддэг 40 орчим хүн л үлдсэн байна.

ОХУ: Чульм гэх хэлээр Сибирийн тосгоны 44 хүн ярьдаг хэмээн 2010 онд бүртгэгджээ.

Австрали: Австралийн уугуул иргэдийн Мудбурра гэх хэлээр 2006 онд 47 хүн ярьдаг байсан бол 2016 онд 92 болж өссөн тоо байна.

Калифорниа: Калифорнийн баруун хэсэг дэх уугуул америкчууд л Патвин хэлээр ярьдаг байна. Хэлээ авч үлдэхийн тулд хичээлийн хуваарьт оруулж, iTunes дээр хичээл оруулах болжээ.

Япон: Хоккайдо аралд цөөхөн үлдсэн Японы уугуул Айну хүмүүсийн ярьдаг Айну хэлээр 64-өөс дээш настай 15 орчим хүн л ярьдаг байна.

Иймд монгол хэл дэлхийн устаж байгаа таван хэлний нэг гэсэн УИХ-ын гишүүн Г.Мөнхцэцэгийн үг ХУДАЛ болох нь батлагдлаа.

Нягталсан Ц.Тамир

Төстэй мэдээлэл

FactCheck: Вакцин хийлгээд халдвар авч байгаа ч хүндрэлээс 90-ээс дээш хувиар сэргийлж байна

Ковидын вакцинаар бүрэн вакцинжсан, 14-с дээш хоносон хүмүүс

Худал

Дутуу амьсгалах нь зүрхний шигдээс болох эрдслийг нэмэгдүүлдэг – ХУДАЛ

admin
2022-02-17
Ковид-19

Өдөрт олон амьсгалах нь зүрхний шигдээс болох эрсдлийг

“Ерөнхийлөгчийн ард түмний жагсаалыг яаж самарсан бэ” – ХҮН-ын албан ёсны хаяг БИШ

Цолмонбаатар Тамир
2021-01-21

Хоёр цагийн өмнө буюу 2021 оны нэгдүгээр сарын 21-ний өдрийн 17:00 цагийн үед “Хөдөлмөрийн Үндэсний Нам – ХҮН” гэсэн фэйсбүүк хуудсаар өчигдөр Сүхбаатарын талбайд болсон иргэдийн жагсаалын талаар “ЕРӨНХИЙЛӨГЧ АРД ТҮМНИЙ ЖАГСААЛЫГ ЯАЖ САМАРСАН БЭ⁉” гэсэн гарчигтайгаар оруулсан постыг 3.4К хүн хуваалцаж, 336 хүн коммент бичсэн байна. Энэхүү пэйж хуудсыг нягтлахад хуурамч болох нь батлагдлаа. […]

Цахим өргөдөлд 100,000 хүн саналаа өгвөл Цагаан ордон хэлэлцэх боломжтой – ҮНЭН, гэхдээ…

Цолмонбаатар Тамир
2020-09-09

Монгол бичгийг бага ангиас заахгүй тухай Хятадын шийдвэрийг эсэргүүцэж https://petitions.whitehouse.gov/ хуудсаар дамжуулан цахим гарын үсэг цуглуулж эхэлсэн. Хэрэв 30 хоногийн дотор цахим гарын үсэг зурсан хүний тоо 100 мянгад хүрвэл уг асуудал Цагаан ордны анхааралд хүрч, асуудлыг хэлэлцэх үндэслэл болдог гэх энэ мэдээлэл үнэн эсэхийг нягтлах хүсэлт бидэнд ирсэн юм. Юуны түрүүнд уг сайт нь […]

Х.Болорчулуун сайд болсноос хойш гурилын үнэ 2 дахин өсөв

2022 оны наймдугаар сарын 30-ны өдөр томилогдсон Засгийн газрын шинэ гишүүдийн нэг нь Х.Болорчулуун. Түүнийг Ерөнхийлөгчийн санаачилсан хүнсний хувьсгалыг эрчимжүүлэх, атрын IV аяныг үр дүнтэй хэрэгжүүлэхэд мэргэжлийн агрономич хүний хувьд үүргээ амжилттай гүйцэтгэж чадна гэж итгэж сайдаар томилж байгаа гэдгийг Ерөнхий сайд тухайн үед хэлж байв. Тэгвэл Х.Болорчулуун ХХААХҮ-ийн сайдаар томилогдсоноос хойш сар гаруйн дараанаас […]

Соёлын яам Италийн Наполид тэрбумын сурталчилгаагаар дутуу гэр барьсан уу?

Товч агуулга Соёлын яам сүүлийн нэг сарын хугацаанд бүс нутгийн болон олон улсын чанартай ямар нэг арга хэмжээнд оролцоогүй. Ялангуяа, Итали улсад болсон “Дорно дахин” фестивальд Соёлын яам ямар нэг хэмжээгээр оролцоогүй. Бичлэгт гарсан монгол гэр нь “Фестивал Дэ Ориенте” (Festival Dell Orienti) компани өөрийн хөрөнгөөр худалдан авсан гэр бөгөөд тус компани монгол гэрийг нэгэнт […]

Өөр мэдээ олдсонгүй.