ЦУВРАЛ-2 Дайны талаарх дүн шинжилгээ бүхий мэдээлэл цахим орчинд ховор байна

Одоогоос яг нэг жилийн өмнө ОХУ-ын зэвсэгт хүчин Украин улсыг цэрэггүйжүүлэх нэрийдлээр тус улс руу зэвсэгт хүчнээ илгээж байв. 2022 оны хоёрдугаар сарын 24-нд ингэж эхэлсэн ОХУ-ын түрэмгийлэл, өөрсдийнх нь хэлснээр “Цэргийн тусгай ажиллагаа” гэж нэрлэж байсан ч жил гаран үргэлжилж буй дайн болон өргөжиж, өнөөдөр ч дуусаагүй байна. Монгол Улсын мөнхийн хөрш болох ОХУ-ын эхлүүлсэн энэхүү дайн дэлхий нийтийн анхаарлын төвд байсаар байгаагийн зэрэгцээ мэдээллийн асар хүчтэй “дайн” цахим орчинд хил хязгааргүй тархсан билээ.

Иймд Орос, Украины дайны нөхцөл байдалд төвийг сахисан, нотолгоонд суурилсан тоо, мэдээлэл бий болгох, улмаар иргэдийн мэдээлэлтэй харьцах чадварыг сайжруулах зорилгоор хуурамч мэдээллийн эсрэг үйл ажиллагаа явуулдаг Монголын анхны талбар FactCechk.mn -ээс дайнтай холбоотой мэдээллүүдэд мониторинг хийгээд байна. Тодруулбал, Монголын цахим орчин буюу мэдээллийн вэбсайт, фэйсбүүк орчинд түгсэн дайнтай холбоотой мэдээллүүдийн хэлбэр, агуулга, байр суурь, эх сурвалжуудад дүн шинжилгээ хийв.

Үүнээс вэбсайтын мэдээллийн талаар онцлон авч үзвэл бүх талын эх сурвалжийг багтаан анализ хийсэн сэтгүүл зүйн бүтээл ховор байгаа нь ажиглагдлаа. Энэ нь иргэд тэнцвэртэй мэдээллээр хангагдаж, бодит байдлыг зөвөөр үнэлж дүгнэх боломж хязгаарлагдмал байсныг илтгэж байгаа юм.

Тухайлбал, дайн эхэлснээс хойших есөн сарын хугацаанд монгол хэл дээрх дотоодын сайтуудаар 706 мэдээлэл нийтлэгдсэн нь мониторингод бүртгэгдсэн. Тэдгээр мэдээллийн эх сурвалжийг нягтлахад 72% нь АНУ, Англи, Франц зэрэг орны хэвлэл мэдээллийн байгууллагуудыг эх сурвалжаа болгожээ. Харин Оросын талын эх сурвалж 5% байсан бол Украин улсын эх сурвалж огт байхгүй байв. Энэ нь эх сурвалжийн тэнцвэрийг хангаагүй хэмээн үзэв.

Эх сурвалж: Хуурамч мэдээллийн эсрэг FactCheck.mn

Түүнчлэн дайнтай холбоотой нийт мэдээллийн 91% нь үйл явдлын буюу орчуулгын мэдээ, 9% нь нийтлэл, ярилцлагын хэлбэртэй байсан нь “Монгол Улсын цахим мэдээллийн орчинд дайны талаарх бодит нөхцөл байдлыг олон эх сурвалжаас нягтлан судалж, боловсруулалт хийгдсэн мэдээлэл маш хангалтгүй түвшинд байна” хэмээх дээрх дүгнэлтийг хийхэд хүргэсэн юм.

Эх сурвалж: Хуурамч мэдээллийн эсрэг FactCheck.mn

Мэдээллийн эх сурвалжийн тухайд АНУ-ын Аssociated Press, Английн BBC, Reuters агентлагийн мэдээнүүд зонхилсон бөгөөд хариу үйлдлийн тоогоор ч эхэнд бичигдэж байна. Ялангуяа, Gereg, iKon.mn мэдээллийн сайтуудад дайнтай холбоотой мэдээллүүд топ 10 жагсаалтад багтсан байгаа юм. Тухайлбал “Путин хориг арга хэмжээ Оросыг дэлхийд ганцаардуулж чадахгүйг Өрнөдийнхөнд анхааруулав” гэсэн гарчигтай iKon.mn сайтад нийтлэгдсэн мэдээ 4,600 удаа шэйрлэгдсэн нь хамгийн өндөр хандалт авсан мэдээнд тооцогдов. Энэ нь Associated Press агентлагаас эх сурвалжтай үйл явдлын мэдээ байв.

Харин Орос, Украины эх сурвалж аль аль нь хамгийн их уншигдсан мэдээнүүдэд багтаагүйг онцлох нь зүйтэй.

Хэлбэрийн хувьд ийнхүү дүгнэсэн бол агуулгын хувьд мэдээллийн сайтуудаар тайлант хугацаанд нийтлэгдсэн 706 мэдээллээс 52% нь аль нэг талыг дэмжээгүй, үйл явдлын мэдээ байв. Харин 43% нь Украиныг дэмжсэн бол ердөө 5% нь Оросыг дэмжсэн агуулгатай байна.

Дээр дурдсанчлан Монголын цахим орчинд гарсан дайны талаарх мэдээллийн 60 гаруй хувь нь өрнөдийн орнуудын хэвлэл, мэдээллийн байгууллагуудаас дамжуулсан тул Оросын талыг дэмжсэн мэдээ, мэдээлэл хамгийн бага түвшинд хүрч, үйл явдлын мэдээ болон Украиныг дэмжсэн байр суурь зонхилсон нь ийнхүү ажиглагдсан.

Гэвч сэтгэгдлүүдийг харвал хамгийн их хүрсэн мэдээллүүд дээр уншигчид ОХУ-ын Ерөнхийлөгчийг дэмжсэн, бахархсан үзэл бодол ихээр илэрхийлжээ. Тухайлбал, дээр эш татсан “Путин хориг арга хэмжээ Оросыг дэлхийд ганцаардуулж чадахгүйг Өрнөдийнхөнд анхааруулав” гэсэн мэдээний сэтгэгдлүүд ийм өнгө аястай байсан бол ОХУ-ын ЭСЯ-ны гадна монголчууд дайныг эсэргүүцэж жагссан тухай мэдээнд жагсаалыг буруутгаж, бухимдсан сэтгэгдлүүд зонхилжээ. Тодруулбал, жагсаалаас болж ОХУ-тай харьцаа муудах, импортын барааны үнэ өсөх вий гэсэн айдастай, нөгөө хэсэг АНУ-ыг дайны буруутан гэж үзсэн сэтгэгдэл их байсан бол тус жагсаалыг захиалгатай жагсаал гэж хардсан сэтгэгдэл нэлээд байсан юм.

Олон нийт, уншигчид аливаа мэдээллийг гар утас, дэлгэцээр дамжуулан цахим орчноос голчлон авдаг болсон энэ цаг үед цахим орчин дахь Орос Украины дайнтай холбоотой нөхцөл байдлын тухай зохих судалгаа, шинжилгээ хийгдсэн нийтлэл, сурвалжилга дутагдаж байгааг эцэст нь дахин тодотгоё. Өдөр өдрөөр хэрэглэгчдийн тоо нь өсөн нэмэгдэж буй цахим хэвлэл мэдээллийн байгууллагууд олон нийтийн анхаарлын төвд байгаа аливаа асуудлаар иргэдийн мэдэх эрхэд нийцүүлж хараат бус, судалгаа шинжилгээтэй, нэгдсэн бодитой ойлголт өгөхүйц нийтлэл, сурвалжилга бэлтгэн тоймлон хүргэх хэрэгцээ шаардлага байсаар байгааг онцолъё.

Мониторингод бүртгэгдсэн цөөн хэдэн даацтай нийтлэлд гаднын хэвлэлийн орчуулгын мэдээлэл үлэмж зонхилж байсан бөгөөд монгол сэтгүүлчийн бүтээл маш дутмаг байсныг онцлон тэмдэглэх нь зүйтэй. Ялангуяа, уг дайнтай холбоотой мэдээ, мэдээлэл нь хэдий гадаад улс орны асуудал мэт боловч дэлхий даяар үр нөлөө үзүүлж буй том үйл явдал бөгөөд хөрш орны хувьд манай улсад ч багагүй үр нөлөө үзүүлэх нь дамжиггүй. Тиймээс тусгаар улсын бие даасан хэвлэл мэдээлэл оршин буй Монгол Улсын иргэний хувьд мэдээлэл авч буй анхдагч эх сурвалж нь бүгд шахуу гадаад улсын сэтгүүлч, редакцаас бэлтгэсэн мэдээ, нийтлэлийн дан орчуулга байх нь мэдээллийн дайны эрин үед нэгийг бодож хоёрыг тунгаах ёстой үзэгдэл юм.

Төгсгөлд нь энэхүү мониторингийг зөвхөн цахим орчин дахь мэдээллийн сайтуудад хийсэн ба телевиз, радио, сонин, сэтгүүл зэрэг хэвлэл мэдээллийн хэрэгслүүд ороогүй болохыг сануулъя.

Төстэй мэдээлэл

ОХУ-ын олон нийтийн цахим талбар болох vk.com сайтад Алтай видеолор гэх хэрэглэгч Монгол Улсын Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх буу барьсан цэргүүдийн хамт зогсож байгаа зургийг нийтлээд “👍ОХУ-ыг дэмжин Хойд цэргийн тойрогт оролцохоор Монголоос 92 цэрэг (тусгай хүчин) илгээсэн 🇷🇺✊ (Монгол Улсын Ерөнхийлөгчтэй 🇲🇳 зураг)” гэсэн текст бичжээ. Уг постыг няталж өгөх хүсэлт ирсний дагуу нягталлаа. Factcheck: Фото […]

“Украин улсыг цэрэггүйжүүлнэ” хэмээн зарлаж ОХУ-ын эхлүүлсэн “Цэргийн тусгай ажиллагаа” тун удалгүй түрэмгийлэл болж, дараа нь бүрэн утгаараа дайн болон өргөжиж, өнөөдөр ч дуусалгүй бүтэн жил даван үргэлжлээд байна. XXI зуунд зэвсгийн хүчээр өөр нэгэн улс руу хүч түрэмгийлсэн энэхүү үйл явдал хажуу хөршид маань болж байгаа тул монголчууд анхааралтай ажиглаж, энэ талаарх мэдээллийг чих […]

Товч агуулга Jamts Dugar гэх фэйсбүүк хэрэглэгч 2023.10.19-нд “ФРАНЦ 30 ЖИЛД МОНГОЛД УРААНААР 3 ТЭРБУМ $ БАЙХАД, ОРОС ЖИЛ БҮР МОНГОЛД ХИЙН ХООЛОЙГООР 3 ТЭРБУМ $ ӨГЬЕ ГЭЖ БАЙНА ! СПАСИБО ❤” гэсэн постыг оруулсныг 470 хүн цааш түгээсэн байна. Энэхүү постыг нягталж өгөх хүсэлт ирсний дагуу нягталлаа. Factcheck: Франц улсын төрийн өмчит “Орано” группийн […]

ОХУ дэлхий нийтийг цочирдуулсан дайны ажиллагааг Украинд эхлүүлээд 13 сарын нүүр үзэж байна. Өнгөрсөн жил гаруйн хугацаанд дайнтай зэрэгцээд олон нийтийн сүлжээнд мэдээллийн асар том “дайн” өрнөсөн билээ. Оросын зүгээс Украин болон барууныхан олон нийтийн тархийг угааж байна гэсэн тайлбар цөөнгүй хийсэн бол эсрэгээрээ барууны орнууд болон Украин улс ОХУ-ыг хуурамч мэдээлэл ихээр түгээж байна […]

ОХУ-аас Украин руу “Цэргийн тусгай ажиллагаа” хэмээн эхлүүлсэн түрэмгийлэл дайн болон өргөжиж, өнөөдрийг хүртэл үргэлжилж байна.  2014 оноос хойш Улбар шар хувьсгал, Крымийн асуудал, Донбасс дахь зэвсэгт мөргөлдөөн зэрэг олон удаагийн зөрчлөөс үүдэлтэй гэх энэхүү дайн цар хүрээгээрээ 1945 оноос хойш Европ тивд тохиолдож буй хамгийн том зэвсэгт мөргөлдөөнөөр нэрлэгдэж буй. Дайн зөвхөн фронтын шугам, […]

Өөр мэдээ олдсонгүй.

Хандив

FactCheck.mn сайт нь бие даасан, хараат бус редакц бөгөөд бид сурталчилгаа олгогчдод биш, иргэдэд үйлчилдэг. Бид аливаа компани, улстөрч, засгийн газрын нөлөөнд автахгүй, зөвхөн олон нийтийн эрх ашгийн төлөө ажиллана.

Гэвч нягтлан шалгах ажил нь цаг, мөнгө, шаргуу хөдөлмөр шаарддаг билээ.

Иймд, манай редакц хараат бус байдлаа хадгалж, илүү хүчтэй болоход таны дэмжлэг чухал юм!

Та бидний үйл ажиллагааг дэмжиж байвал ХАС БАНК 5001984178 ЭССТ НҮТББ дансаар хандив өгөх боломжтой. Гүйлгээний утган дээрээ ХАНДИВ гэдгээ тодорхой бичээрэй. Хүсвэл нэр, холбогдох утасны дугаар зэрэг хувийн мэдээллээ оруулж болно.

Биднийг дэмжсэн танд маш их баярлалаа.

Мэдээлэл хайх